ادتا دی آمین تترااستیک اسید
ادتا – EDTA – اتیلن دی آمین تترا استیک اسید – Ethylenediaminetetraacetic acid
EDTA یا به عبارت دقیق تر اتیلن دی آمین تترا استیک اسید که معادل انگلیسی آن Ethylenediaminetetraacetic acid است.
فرمول شیمیایی ادتا C۱۰H۱۶N۲O۸ می باشد .
اتیلن دی آمین تترا استیک اسید یک ماده شیمیایی می باشد که برای در صنایع مختلف و صنایع دارو سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد .
ادتا بهنوان یک آمینو کربوکسیلیک اسید بی‌رنگ و محلول در آب میباشد و برای انحلال آهک استفاده میشود.
یونهای فلزی پس از برقراری پیوند با EDTA و تشکیل کمپلکس در محلول باقی می‌مانند ولی از واکنش پذیری آنها کاسته میشود.
EDTA به صورت نمکهای مختلف علی الخصوص کلسیم دی سدیم EDTA و دی سدیم EDTA تولید میشود.
سودمندی این ماده ناشی از ایفای نقشلیگاند شش دندانه ای و عامل کلاته کننده میباشد .
این ماده یک آمینو پلی کربوکسیلیک پودری سفید رنگ کریستالی ، با قابل حل در آب و فرمول شیمیایی C۱۰H۱۶N۲O۸ می باشد.
باز مزدوج اتیلن دی آمین تترا استیک اسید ، اتیلن دی آمین تترا استات است.
این ترکیب به طور گستردهای برای حل کردن ترکیبات آهکی مورد استفاده قرار می گیرد.
ترکیبات مختلف EDTA
ترکیب های مختلف اتیلن دی آمین تترا استیک اسید به شکل زیر می باشد :
اسید آزاد ادتا دارای وزن مولکولی ۲/۲۹۲ که سفید و بدون بو است.
پوشش یونهای فلزی آزاد برای جلوگیری از اثرات منفی آنها مانند: رسوب املاح کم محلول، تولید محصولات جانبی فلزی توسط واکنشهای کاتالیز شده با فرایندهای اکسیداسیونی.
EDTAدی پتاسیک (EDTA-K3)به صورت مایعی شفاف و بدون بو با وزن مولکولی ۴۰۶ میباشد
در حالت خشک به صورت پودر سفید در میآید.
EDTA دی سدیم دارای دو مولکول آب است EDTA-NA2, 2H۲O با وزن مولکولی آن ۲/۳۷۲ و به صورت پودر کریستال بدون بو میباشد اگه شرایط مساعد باشد در درجه حرارت ۲۰ درجه سانتی گراد در آب حل میشود.
EDTA دی پتاسیم دارای دو مولکول آب (EDTA-K2, 2H۲O) دارای وزن مولکولی ۴۰۴ و حلالیت بیشتر نسبت به مورد قبلی است.
کنترل وضعیت اکسایش یون های فلزی
اصلاح کمبود فلزات کمیاب
تنظیم غلظت یون فلزی
pHنمکهای تری پتاسیک نزدیک بهpHخون و حدود ۸-۷ است که بالاتر ازpHنمکهای دی سدیک (۴.۵-۵.۳) میباشد. در تستهای خاصی که به شرایط اسیدی یا قلیایی بستگی دارد میتوانیم با توجه بهpHمورد نیاز یکی از اینEDTAها را به کار گرفت.
EDTA به عنوان یک ماده آلی کاربردهای چشمگیری در صنایع مختلف دارد که در این مقاله سعی بر آن شده است تا بر کاربردهای این ماده در صنعت و آزمایشگاه اشاره شود.
کاربرد های مختلف ادتا ( اتیلن دی آمین تترا استیک اسید )
EDTA به مدت بیش از ۵۰ سال به عنوان یک ماده شیمیایی مهم در صنعت و آزمایشگاه ها ، صنایع دارویی ، آبکاری و کشاورزی مورد استفاده قرار گرفته است. این ماده کلیت دهنده از اثرات نامطلوب یونهای فلزی جلوگیری میکند استفاده از آن به عنوان ماده افزودنی در صنعت غذا شناخته و برای درمان مسمومیت در بدن انسان مورد تأیید قرار گرفته است. این ماده زیست تخریب پذیر بوده و سطح طبیعی آن در محیط زیست تأثیری بر زندگی آبزیان ندارد.
همچنین می توان از آن در صنعت آبکاری بهره جست.
کاربردهای فراوان آن در زمینه های مختلف بسیار زیاد بوده و میتوان از آن در صنایع مختلف استفاده نمود.
استفاده های پزشکی ادتا
در کاربرد های پزشکی EDTA به مواد معدنی و فلزات متصل می شود و به حذف آنها از بدن کمک می کند. برای مثال در صورتی که فردی با سرب مسموم شود، مقدار ۱ گرم از ادتا را هر ۱۲ ساعت به صورت تزریق داخل وریدی استفاده می کنند که میزان سرب بدن را به مقدار قابل توجهی کاهش میدهد.
استفاده دیگر و مهم ادتادر دندانپزشکی برای حذف مواد معدنی باقی مانده در لایه اسمیر استفاده میشود.
EDTA نیز برای درمان سمیت دیگوکسین استفاده شده است، اگر چه اغلب پزشکان ترجیح میدهند از روش های دیگر استفاده میشود. در این مورد، EDTA کمک می کند مقدار بیشتری از دیگوکسین حذف گردد.
بعنوان درمان اورژانسی بالارفتن بیش از حد کلسیم و کنترل ریتم نامنظم قلب در دیژیتال استفاده می شود.
کاربرد ( Ethylenediaminetetraacetic acid ) در صنعت
ادتا در صنایع برای جدا کردن یونهای فلزی موجود در محلولهای آبی مورد استفاده قرار می گیرد.
در صنعت نساجیو پارچه، مانع ناخالصی های فلزی میشود که نتیجه آن جلوگیری از تغییر رنگ محصولات رنگی می شود.
به عنوان عامل تبادل یونی نیز کاربرد دارد. از دیگر کاربردهای آن میتوان به استفاده آن در صنعت کشاورزی اشاره نمود.
در بخش تجاری به عنوان ماده تمیز کننده و محافظت کننده مبلمان، در
